Ters Aşı ile Otoimmün Hastalıklarda Çığır Aşan Gelişme

Pritzker Moleküler Mühendislik Okulu’ndaki Prof. Jeffrey Hubbell önderliğindeki bir grup araştırmacı otoimmün hastalıkların tedavisinde büyük bir dönüm noktası olabilecek bir “ters aşı” geliştirdiler. Geleneksel aşılar, bağışıklık sistemini zararlı virüslere veya bakterilere karşı savunma için eğitirken bu yeni ters aşı bağışıklık sisteminin belleğinin belirli bir kısmını siliyor.

Devrim niteliğindeki aşı, istenmeyen otoimmün reaksiyonları engellemek için karaciğerin bozulan hücrelerdeki molekülleri “saldırma” sinyallerini kullanıyor. Bu benzersiz yaklaşım, aşı tasarımına dahil edilen bir süreçle bağışıklık sistemini sağlıklı dokulardan uzaklaştırarak multipl skleroz gibi engelleyici durumların önüne geçiyor.

Nature Biomedical Engineering dergisinde yayınlanan araştırma makalesinin başyazarı olan Prof. Hubbell, “Bu çalışmanın heyecan verici tarafı, gerçek dünya koşullarında tedavi edilebilir hale getirmemize imkân tanıyan multipl skleroz gibi hastalıkları ele alabilme yeteneğimizdir” dedi.

Ters Aşı Nasıl Çalışır?

Bağışıklık sisteminin T hücreleri, genellikle virüsler, bakteriler veya kanser gibi yabancı tehditleri tanımlayarak ve ortadan kaldırarak vücudu korur. Ancak, bu T hücreleri bazen kazara vücudun sağlıklı hücrelerini hedef alabilirler. Bu yanılsama, bağışıklık sisteminin Crohn hastalığı gibi ince bağırsağı veya multipl skleroz gibi sinirlerin etrafındaki koruyucu miyelin tabakası gibi belirli bölgelere saldırdığı otoimmün hastalıklara yol açar.

Araştırmacılar, vücudun doğal periferik bağışıklık tolerans mekanizmasını taklit etmek amacıyla N-asetilgalaktozamin (pGal) adı verilen bir şeker kullanarak devrim niteliğinde bir ters aşı geliştirdiler. Prof. Hubbell, “Bir aşının bağışıklığı uyarıcı bir etkisi olduğu gibi ters aşı ile bağışıklığı son derece özelleştirilmiş bir şekilde azaltabiliriz” şeklinde açıklama yaptı.

Ekip, laboratuvar testlerinde, multipl skleroza benzer bir hastalıkta bağışıklık sisteminin yanlışlıkla miyelin adı verilen sinir kılıfına saldırmasını durdurmayı, sinir fonksiyonunu geri kazandırmayı ve hastalık semptomlarını tersine çevirmeyi başardı.

Olumsuz Yan Etkileri Azaltıyor

Şu anda otoimmün hastalıklar, genellikle tüm bağışıklık sistemini zayıflatan ve vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakabilen ilaçlarla tedavi edilmektedir. Ancak ters aşı yaklaşımı, daha hedefe yönelik bir tedavi sunarak potansiyel olarak olumsuz yan etkileri azaltma vaat ediyor.

Çölyak hastalığı için başlatılan Faz I güvenlik denemeleri devam ediyor ve aynı zamanda multipl skleroz için de bir araştırma yürütülüyor. Bu denemeler, ilaç şirketi Anokion SA’nın kurucu ortağı olan Hubbell tarafından gerçekleştiriliyor. Hubbell’in ifade ettiği gibi, “Henüz klinik olarak onaylanmış bir ters aşı yok, ancak bu teknolojiyi ileriye taşımaktan büyük bir heyecan duyuyoruz.”